Për noi a l'é nen na novità a dì che 'l pòst a l'é bel, ch'an pias; dòp tut i soma nà an cost pais, che pen-a duvertà j'euj për prima còsa a l'ha soridune cost cel e i l'oma vist costa tèra che da col moment portoma fiss ant la ment ant l'anima e ant ël cheur.

E peui, Pancalé, paisòt tranquil, la gent a l'è bon-a come 'l pan ëd cusiòira pen-a sfornà, che a l'ha cola malissia furba pen-a marcà për tense sla difensiva e tut ël rest a l'é 'd na cordialità espansiva, combin che da un pòch ëd temp a sta part a sia angringiasse 'd foresté che a-j va motobin da fé a pijé le nòstre abitudin ëd convivensa.

Pancalé fertil teren che a s'inclin-a vers ël Pò, che a divid ij confin ëd la provincia ëd Turin con cola ëd Cuni e che nen distant da sì a ricev ant ij sò argin ël fium Pèiles.

Pancalé a l'é pitòst rinomà, oltre a j'àutre coltivassion agricole dël pòst, a va për la longa l'arcòlt fosonand ëd la melia, gran turch, mais che a vista d'euj an tuta la region as dëstend da un confin a l'àutr che a l'è na blëssa a vëdde quand a fioriss con tuti coj piumass che a dindan-o al sol e al vent.

Ma la coltura pì famosa ch'a rend ël nòm ëd Pancalé avosà ant ël mond a l'é la coltivassion e distilassion ëd la menta da andoa as ricava ij prodòt cosmetich e d'estetica për la cura dël còrp ant una infinità 'd rimedi.

Oltre a-i son le bevande e essense spiritose an vaire gradassion për tuti ij gust, nen ultim la gastronomia për rende pì savur al palato e për facilité la digestion.

Ant ij ricòrd antà savej che nen tanti ani fà as coltivava ancor la càuna che peui d'invèrn le nòstre fomne a filavo la tèila che purtròp con l'avansé dl'industria tuta costa poesia domestica a l'é tramontà come la filanda a-i sò temp.

Al centro la bialera dl'Angial a costegia le abitassion dël pais da dé l'impression ëd n'angol ëd Venessia ant le sue "calle", sensa rimpròcc; na bialera ch'a scor ciaira e trasparenta con le oche e le anie ch'a novo con ij pèss.

Sl'angol ëd la piassa comunal a j'é sempre 'l vej mulin ch'a fà da monument e che 'nt ij di 'd festa a fan ancora viré la roa giganta coma a-i sò temp e che arciama a la memòria l'importansa dël moviment d'afé d'anlora.

Lassand ant la neuit dij temp tuta la stòria ëd Pancalé ch'a l'ha avù ij sò temp àut e bass an ògni epoca quand jë sgnoròt as contendio a son d'arme 'l pais come bocon galup për la sua sovranità, tornoma al di d'ancheuj, coma a scor la vita a la bon-a antorn a la comun-a e a la nòstra paròchia 'd San Nicola protetor.

A l'è curios, ma a l'é na constatassion che pròpi sla piassa central dël pais as radun-o tuti ij santi di a pianté 'l cròch ij soliti che a l'han nen da fé an ca e a ven-o sì an sël canton a gavé le mace a coj ch'a passo, e lòn ch'a l'é pi ontos a l'é manché 'd rispet a cola gent ch'a-j passa dnans sl'angol për andé su al ters pian për un consult dal medich che lor a l'han già faje 'l bin servì prima ancora 'd fé le scale diagnosticand con ël sò euj clinich e baricc l'arseta ch'a-j liquida al sò destin; e si as fà për lor ël proverbi ch'a dis "le bërle (le paròle) dj'aso a vòlo nen an cel".

Vant ëd Pancalé a l'é 'l ricòvero "Regina Elena", l'antich ospidal che adess òspita ij vej da esse fomne opura òm che a-j cura cuma as conven con la carità e professionalità adata a cost gener d'asistensa.

L'àutr onor dël pais a l'é la Cà d'arpos ëd San Gaetan an Via Roma, ritir për j'ansian, ambient che a fà verament decor për ël confòrt e la sodisfassion ëd j'òspiti che as treuvo a sò agio për ël tratament da part ëd le seur ëd San Gaetan an lë spirit dël fondator ël Pievan ëd Pancalé, Canonich Boccardo, adess ant la glòria dij Beati.

San Gaetan costrussion moderna con tuti ij confòrt andoa le seur as pròdigo con entusiasm e continua presensa al servissi acolient dj'ansian che a sento la necessità 'd man tèise e dë sguard atent e comprensiv.

Ëd fianch continua la fabrica dla Cà dël Clero për ij preive 'dcò lor rivà a la veciaja e bisognos come tuti a na certa età d'assistensa.  Organisassion che Pancalé a peul desse vanto për considerese a l'avanguardia an cost gener d'ospitalità.

Për ij giov peui e le masnà a j'é 'l camp sportiv con tute le atressature necessarie a lë bsògn come 'l camp për ël balon, tennis, bala al vòl, mentre për la mesa età a j'é 'l gieugh ëd le bòce a la sosta dj'intemperi.

Ant ël pais as peul disse che is conossoma tuti, ij pì i soma nà belessì e chërsù ansema e ij nòstri parent come noi, da formé quasi na gran famija paisan-a e quand che i s'ancontroma an gir së scanbioma 'l salut a la mòda nòstra, magara con na patacà sla spala an confidensa disant-se it saluto, stamne alegher, ciao.

Giampiero Sola