Mè  nòno  cand  as-alvava  ‘d matin bonora,  la prima còsa ch’à fasìa a l’era vardé ‘l calendari;  ël  di,  ël  sant,  la  lun-a e peui sovens se a-i mnisìa l’ispirasion an contava un proverbe, ma subit apres an disìa ‘dcò che dij proverbe ‘d Napoleon a-i na j'era gnanca pì un bon.

   Sovens a më smìa ancora ‘d vëddlo ‘nt l’òrt sotà la tòpia, setà sël murajèt cand as fasìa soa fumà e a contemplava ‘l travaj ch’a l’avìa pen-a fàit. Con  un  soris  malissios an disìa ‘dcò che cand a fussà pì nen staje chiel ant l’òrt a sarìa vnìe ij giogiu àut un méter.  

  Mè  nòno  a  fasìa ‘l paisan e cand che mi i-era cit a l’avìa ‘ncora na cobia ‘d vache, Cita e Marchesa, minca tant a-i nasìa ‘dcò ‘n bocinèt, mi i-era tant content quand a ch’i j’era cit ma peui mè nòno a lo vëndia e mi stasìa con ël magon për un paira ‘d di.

  Cand  a  l’era  la  stagion  dij  fen  (miengh, risi o tërseul)  mè  nòno  a la matin bonora andasìa  a  tajé  l’erba con la fausìa e peui apres mes-dì con mia mare e mia nona tuti ‘nsema ‘ndasìo a fné, a l’avìo fin-a fame un baston fnor su misura për mi ch’i j’era cit e minca tant im përdìa tra le qualere.

  D’invern  mè  nòno  a  l’avìa  ‘dcò  portame  na cobia ‘d vòte ‘nsema a chiel sul tubo dla biciclëtta ‘n Martina-longa a tajé le gasìe, chiel a tajava e a fasìa le fasin-e, e mi stasìa ‘n po’ setà  sla causagna dël boschet a vardelo e ‘n po’ ‘ndasìa a fé cuchet da le fënestre dla casin-a Malpensà për vardé le tante bestìe ch’a l’avìo ‘nt lë stabi.

  Ogni tant  mè nòno a-s arposava un moment ëd fianch a mi e da sò corpet a tirava fòra un botin ëd tabach, le cartin-e, e a na torciava un. 

  Peui,  portavo  a  cà  le  gasìe,  ij  tajavo e i fasìo ‘l tësé e cand a fasìa frèid ij brusavo ‘nt ël potagé. Mia  nòna a l’avìa ‘ncora nen ël pipigas modern, perchè a disìa che ‘l mangé fait sël potagé a l’era tant pì bon.

  Mè nòno cand a fasìa cheich travaj ‘d fatiga e magara con i sudor ch’a colavo am disìa che da grand duvìa studié ch’a rëndia ‘d pì na piuma che na gròssa casin-a. Chiel  però a savìa ‘ncora nen ëd tuti ij motor e ij machinare neuv ch’a son rivà apres che chiel.

  Na  vòta  a  mè nòno l’hai  ‘dcò còmbinaine una pitòst oncia, mi i l’avìa mach na trien-a d’agn,  a  l’era  ‘l meis  d’otòber  e  sota la cormà l’avio l’uve ch’a beuijo ‘nt le bonze, mi sai ancora nen ora lòn ch’a sia pasame për la ment e l’hai gavaje la ponga a una ‘d le bonze, ‘l vin a l’ha ciapà l’andi për la cort.

  Chiel a l’é rivà, mi i capìa ‘ncora nen tròp, ma quand a l’ha vist lòn ch’a l’era capitaje a l’ha fait na facia coma sa fussa mortìe un ëd la famija.

  A  l’é  ‘ndait  bin  che  con  la prontëssa ‘d  mia nòna l’oma faje chërde che la marminela a l’avìa combinala ‘l  cagnett, parej mi l’hai taconala. So  cagnett  a-s  ciamava  Pomèt  a l’era sò checo e gnun a l’avrìa mai rusalo, a l’avìa trovalo un di d’oton arlonch a Pò ch’a l’era gròss come un pugn. Mia  nòna  an  vorìa  tanta  bin  e cand a podìa feme risparmié cheich sciapàssa (anche se ‘d vòte ‘d santa rason) as butava ‘n quatr.

  Ant  le seire d’invern soens i-i andasìo a fé la vijà dai visin ‘d ca o a via dij Galett a trové mia  marin-a  e  i mè  barba,  opura  lor  a mnisìo da noi,  ant l’ora ‘l televisor a l’avìo mach quaidun.

  Ricòrdo  ‘n  particolar  na  seira,  apreu  sin-a  soma  partì mì mia nòna  e  mè nòno tuti ambacucà  përchè  a fasìa na frèid dël bòia, e j’ero ‘ndait a trové barba-Nòto e magna-Maria, mi an piasìa nen tant andé da lor perché a stasìo per na viëtta tuta scura e l’avìa pitost por. 

  Mè nòno se a fasìa frèid as-anlupatava ën sua mantlin-a grison scur con ël colet dë vlu neir e as quatava fin-a al nas con le crovate ‘d lana ch’ai fasìa mia mare con  i fer.    

  Cola  seira  lì,  da lor a j’era ‘dco mè cusin e sua mama, mentre j’àutri a l’ero li a ciaciaré dël pì e dël meno, mi e mè cusin l’omà ‘mbëttà barba-Nòto ch’an conteisa cheich stòrie coma ch’a fasìa con nòstre mare.

  Barba anche se dë stòrie an soa vita a l’avìa già contane tante, ëd fieuj a l’avìa già ‘nlevane set,  adess  quasi  tuti  da  marìe,  a l’é nen fase istighé tant, a l’ha ciapane un për man e a l’ha dìne, vnì fomà pròpi còmi fasìa con mie masnà.

  A l’é parej ch’a l’ha portane ant lë stabi, andoa vache e bocinèt da na banda e noi da l’àutra a  l’ha  setane su  doe bale ‘d paja e con në sguard pien d’emosion a s’ancaminava a contene na stòria dle soe: a j’era  na  vòta ‘n prìnsi con i cavej ross, la barba vërda e un dent d’òr . . .

  Finìa  la  storia  e  pì  che  sodisfait somà tornà ‘nt ca, barba-Nòto come sempre a finìa la sèira contand a cit e grand le aventure dla guera, soens a chejdun a-i stasìa già ‘n pò sle croste, sempre l’istesa musica,  però chiel an guera a l’era stait eut agn,  a serve la patria cand che magara pròpe chi ora a sbofava ant l’ora sël pajon a ronfava.

  D’istà  ‘nvece  i sortio quasi sempre sël canton ëd nòstra viëtta (San Roch)a fé la bancà. Ij grand as setavo s’un traot ëd rol pontajà ‘ncontra al murajet, e as la contavo fin-a a cand a-i rivava l’ariëtta frësca e noi masnà giovavo un pò  a fotbal e un pò a cheuit.

  Mè nòno a l’avìa ‘dcò na cobia ‘d crin, sotà Natal, un a lo vëndia e l’àutr lo masavo noi e fasìo ij salam. Me nòno chi di lì a smiava ch’a ringiovanijsa ‘d na vinten-a d’agn, a tacava a pitoché la pasta ‘d saotissa prima ch’a l’ansacheiso e peuj continuavo tuti ‘nsema con lard, pansëtta, salam dël coné, caciatorin, polenta e grasëtte për peui finì col pasé dij meis con i salam a la grasa.